Tag Archief van: Onderwijs

BdB groeit!

Portret Andre de BestOnlangs heeft André de Best zich aangesloten bij Bureau de Bedoeling. Zijn jarenlange ervaring als schoolleider en directeur-bestuurder in het primair onderwijs zet hij graag in om mensen en organisaties te helpen terug te komen bij de bedoeling. Wat is eigenlijk onze kernopdracht? Waar steken we onze tijd en energie in? Hoe zorgen we dat iedereen weer de dingen doet die passen bij zijn of haar talenten en taken, waardoor onze organisatie beter gaat draaien? André doet op dit moment voor BdB een interimopdracht in het basisonderwijs en is daarna beschikbaar voor advies op onderwijskundige en organisatievraagstukken en het begeleiden en coachen van directeuren.

Persoonlijk kennismaken met André?

Mail naar andre@bureaudebedoeling.nl of bel 06-23 38 39 57.

Dit is de Bedoeling van André.

Knokken om je potentie waar te maken (2): het verhaal van Glenn

In deel twee van onze reeks over jongeren die ondanks een moeilijke schoolloopbaan hun talenten waarmaken: het verhaal van Glenn Ederveen (26). Lange tijd werd hij een ‘probleemkind’ genoemd. “Ik haalde goede cijfers, maar ik was ook druk en lastig. Daarom werd ik op jonge leeftijd al naar het speciaal onderwijs gestuurd. Omdat ik thuis ook lastig was, ging ik daarnaast naar dagbesteding.” Hij heeft er maar weinig goede herinneringen aan. Maar dat verandert als hij het Hout- en meubileringscollege  (HMC) ontdekt. Glenn blijkt talent te hebben:  al snel wordt hem gevraagd te assisteren tijdens de lessen en niet lang daarna gaat hij zelf lesgeven. Nu is hij een succesvol meubelmaker met een goedlopend bedrijf. “Maar ik hou nog altijd graag praatjes op scholen en beurzen als ambassadeur van het HMC. Ik geloof dat het belangrijk is jongeren niet te snel te vertellen dat ze ‘onleerbaar’ zijn, maar samen te blijven zoeken naar wat wél werkt voor iemand.

Je leest het verhaal van Glenn op de pagina publicaties.

Knokken om je potentie waar te maken: het verhaal van Sümer

“Als je in het onderwijs slimmer overkomt dan ze verwachten, laten ze je dat voelen. Studenten omarmen dat beeld, ze internaliseren het. Als ik een woord als ‘speculeren’ gebruikte, werd ik uitgelachen.”

Hoewel Sümer Şen tijdens zijn schoolloopbaan keer op keer geconfronteerd werd met een gebrek aan vertrouwen in zijn capaciteiten, bleef hij volhouden. De mensen die hem wél steunden op zijn pad, speelden een cruciale rol in zijn ontwikkeling. Inmiddels is Sümer 24 jaar en tutor aan de faculteit filosofie van de Radboud Universiteit. Trots deelt hij zijn verhaal, in het eerste van een reeks interviews voor Bureau de Bedoeling die we op termijn gaan bundelen.

Lees hier het verhaal van Sümer.

Interim in coronatijd (4): Toon Kuijs

Toon Kuijs werkt sinds maart 2020 via BdB als teamleider a.i. bij NUOVO in Utrecht (Trajectum College, Power College en – vanaf februari 2021 – Anna van Rijn College).

“Ik had net mijn reguliere baan in het onderwijs afgesloten toen de corona-epidemie uitbrak. Wat nu?, dacht ik nog even. Zes weken later kon ik via Bureau de Bedoeling aan de slag op het Trajectum College.

Starten op een school in lockdown is heel apart. Je wilt zorgen dat je benaderbaar bent. Ik ben meteen mensen op gaan zoeken en heb binnen een maand met iedereen een kennismakingsgesprek gevoerd. Ook ben ik – als het kan en veilig is – zoveel mogelijk op locatie aanwezig. Als je benaderbaar bent, heb je sneller contact. Het helpt ook als je zelf ervaring hebt met de onderwerpen waar collega’s mee bezig zijn.

“Hoe lastig de situatie door corona ook is, er zijn ook positieve kanten. Er is een wens om samen oplossingen te vinden, ineens is het mogelijk om over bezwaren heen te stappen.”

Een interimopdracht in coronatijd is een dubbele uitdaging. De veelzijdigheid en afwisseling die ik in het interimwerk zocht, heb ik het afgelopen jaar zeker gevonden. En hoe lastig de situatie door corona ook is, er zijn ook positieve kanten. Mensen zijn dichter tegen elkaar aan gekropen. Er is een wens om samen oplossingen te vinden. Ineens is het mogelijk om over bezwaren heen te stappen, waardoor bijvoorbeeld in het didactisch gebruik van ICT grote stappen zijn gezet. Ik hoop dat dit voor een blijvende verrijking van het onderwijsaanbod zorgt.”

 

Interim in coronatijd (3): Astrid Ruijtenberg

Astrid Ruijtenberg werkt sinds augustus 2020 via BdB als directeur a.i. van Mytylschool De Sprienke en de Deltaschool (so/vso) in Goes.

“Dit was mijn eerste interimopdracht, en ik heb er geen moment spijt van gehad. Ik houd van uitdaging, van afwisseling, van het ‘kort-en-krachtige’ van interimwerk. Voorheen heb ik veel in scholen gewerkt waar iets aan de hand was. Dat maakt de stap naar werken met een interimopdracht minder groot.

De start verschilt eigenlijk weinig van die in een vaste baan. Je brengt zo snel mogelijk de organisatie in kaart: wat is er nodig? Klopt dat met wat ik gehoord heb? Wat zie ik wel, wat niet? Communiceren met een nieuw team is in coronatijd natuurlijk wel een uitdaging. Veel gaat via Zoom of in kleiner comité dan normaal. Maar met een goede weekmemo en veel mailtjes en berichtjes kom je een eind. Wel merk je dat iedereen in de modus staat van ‘de belangrijkste dingen eerst’. Het organiseren van het onderwijs eist de aandacht op. Toen alle leerlingen nog naar school kwamen, was het continu schakelen: ‘Heeft er iemand klachten? Waar vinden we vervanging?’ Nu, in de lockdown, komen alleen kinderen met een kwetsbare thuissituatie naar school. Dat is minder hectisch, maar heeft wel weer gevolgen voor onze begroting, omdat zorgmiddelen van leerlingen met hen meeverhuizen.

“Iedereen staat in de modus van ‘de belangrijkste dingen eerst, het organiseren van het onderwijs eist de aandacht op.”

Hoe dan ook is het belangrijk om goed in contact te blijven met je opdrachtgever, het bestuur. Het is fijn dat er iemand van Bureau de Bedoeling met je meedenkt. Als het nodig is, heb je altijd iemand om mee te sparren, iemand die feedback geeft, die even mee kan lezen.

Inmiddels ben ik mijn opdracht aan het afronden, er is een vaste directeur benoemd. Het is vreemd om te vertrekken terwijl het werk voor je gevoel pas net begint. Tegelijkertijd kijk ik uit naar een nieuwe opdracht, een nieuwe puzzel. Van collega’s hoor ik terug dat ik ook in deze korte tijd iets voor ze heb kunnen betekenen. Dat vind ik fijn, dat mijn werk ertoe heeft gedaan.”

Interim in coronatijd (2): John Gooijers

John Gooijers werkte van mei 2020 tot en met februari 2021 via BdB als rector a.i. bij ZAAM, bestuur van het Pieter Nieuwland College in Amsterdam.

“Ik kwam laat in het schooljaar binnen en dan val je midden in de voorbereidingen voor volgend jaar: rooster, formatie, vacatures. Ook vanuit mijn interimopdracht lagen er dingen die meteen om aandacht vroegen. Gelukkig liep het online onderwijs goed. Gevolg was dat ik de eerste tijd vooral de roostermakers en de afdelingsleiders zag en maar mondjesmaat andere collega’s. Dat was een vreemde situatie. Wel konden we met alle collega’s het schooljaar afsluiten en het nieuwe jaar beginnen, dat gaf perspectief. Maar toen we opnieuw in lockdown gingen, zag ik dat de rek er een beetje uit ging. Mijn zorg en aandacht gingen dus vooral uit naar de mensen. Collega’s ervaren de situatie verschillend, je probeert zo te laveren dat alle groepen de aandacht krijgen die zij nodig hebben.”

“Collega’s ervaren de situatie verschillend, je probeert zo te laveren dat alle groepen de aandacht krijgen die zij nodig hebben.”

“Jammer was dat ik minder toekwam aan het in gang zetten van de ontwikkelingen die bij mijn interimopdracht horen. De waan van de dag eist de aandacht op, het is in de hoofden van mensen niet rustig genoeg om over ontwikkeling na te denken. Wel zet de situatie aan tot nadenken over andere vormen van onderwijs. Ook zijn er collega’s die juist nieuwe vaardigheden ontwikkelen; zij gedijen bij de dynamiek van dit moment. Toch hoop ik dat het licht aan het eind van de tunnel niet te lang op zich laat wachten, vooral ook voor de leerlingen die dit jaar examen doen. Voor hen is dit het moeilijkst.”

Interim in coronatijd (1): Naima Rahmouni

Naima Rahmouni, partner bij BdB, werkt sinds mei 2020 als directeur a.i. bij Openbaar Vmbo/mavo Zeist.

“Op een school waar je als interimmer komt, is meestal veel te doen. En corona helpt natuurlijk niet om dat allemaal voor elkaar te krijgen. Je mist toch voor een deel de verbinding met je team. We hadden hier onlangs een open dag, toen waren alle collega’s even tegelijk op school (onze bezoekers kwamen online). Dat was een prachtige ervaring, er waren meer bezoekers dan ooit tijdens een open dag! Ineens voel je dan weer hoezeer je de relatie nodig hebt om samen aan het onderwijs te bouwen.

Collega’s gaan aan op het moment dat zij over hun vak mogen praten. Dan verschijnt hun passie, hun betrokkenheid, de behoefte om samen met collega’s en leerlingen onderwijs vorm te geven. Wat is onderwijs? Een plek waar je bijeenkomt om samen te leren. Ik ben me de laatste tijd gaan afvragen of we het onderwijs niet veel meer zo moeten benaderen. Niet als een systeem, maar als een plek waar je elkaar ontmoet en een leergemeenschap vormt.

“Ik wil dat mensen ervaren dat ik geen interimmer ben die de boel met een staalborstel kom schoonvegen; dat ik samen met hen aan de school wil bouwen, een leergemeenschap wil vormen”

Sowieso zijn er op een school waar je als interimmer aan de slag gaat, altijd meer en andere dingen te doen dan vooraf bekend. Dat zeg ik bij het begin van elke opdracht ook tegen het bestuur: ‘ik merk pas wat de vraag is, als ik met beide benen in de praktijk sta.’ Hier in Zeist is het bijvoorbeeld ook van belang om te bouwen aan de cultuur, zodat mensen weer vol zelfvertrouwen de school kunnen vertegenwoordigen. Dat is een gezamenlijke opdracht, waarin ik het team wil meenemen. Maar het is ingewikkeld dat nu alles op afstand is. Ik mis de spontaniteit, het even binnenstappen in de klas, de ontmoetingen bij het koffiezetapparaat en in de docentenkamer. Ik wil dat mensen ervaren dat ik geen interimmer ben die de boel met een staalborstel kom schoonvegen; dat ik samen met hen aan de school wil bouwen, een leergemeenschap wil vormen. Maar voor een leergemeenschap heb je verbinding nodig, ook vanuit de directie. Ik besteed zoveel mogelijk aandacht aan communicatie. Meteen na de open dag een mailtje, elke vrijdagmiddag een weekbericht met alles wat er maar te melden valt. Transparantie is extra belangrijk nu je door corona meer op afstand staat.

Ook voor jezelf kan het eenzaam zijn. Als interimmer mis je de contacten met collega-bestuurders of -directeuren die je in een vaste betrekking opbouwt. Daarom zorgen we vanuit Bureau de Bedoeling dat iedere interimmer een maatje heeft. Iemand die meeleest en meeleeft. Die meedenkt en meekijkt. Ook voor de opdrachtgever is dat fijn. Want mocht ik uitvallen, dan is er altijd iemand anders die ook van de hoed en de rand weet. Interimwerk is samenspel. Dat vind ik het belangrijkst.”

Dit is de Bedoeling van Naima.

 

‘Het huis staat, tijd om er te gaan wonen’

Onderzoek naar het potentieel van Resonans speciaal onderwijs

Het vraagstuk
Johan Taal, bestuurder: “Resonans is in januari 2019 ontstaan uit een fusie van twee organisaties voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs. Daarbij is afgesproken om na een tussenevaluatie in 2019 de organisatie in 2020 uitgebreider onder de loep te nemen. Want de ambities die je in zo’n fusie formuleert, kun je alleen waarmaken als je het potentieel van de nieuwe organisatie weet te benutten. De vraag is dus: wat gaan we daarvoor doen? Voor die vraag zochten we een blik van buiten. Geen traditionele onderzoekers die feiten optekenen, analyseren, en dan aanbevelingen doen. Wél mensen die tijdens gesprekken ook ongemakkelijke vragen durven stellen. Die tussen de regels door luisteren naar wat er níet gezegd wordt. Die de onderstroom oppikken die van grote invloed is op de professionele cultuur.”

 

De aanpak
Resonans koos Bureau de Bedoeling. “Robbin en Ekon zouden net de eerste gesprekken komen voeren toen corona uitbrak. Met veel flexibiliteit en creativiteit hebben ze online alternatieven gezocht waarmee we toch het maximaal haalbare konden bereiken. Dat is goed gelukt. Na een eerste gespreksronde met Iepe Roosjen en mij als bestuurders, en vervolgens met teamleiders, sectordirecteuren en medewerkers van het bestuursbureau, hebben Robbin en Ekon hun visie gegeven op waar wij nu staan. Daarna volgde een tweede gespreksronde, vooral over de gedragsveranderingen die nodig zijn om het potentieel van de fusie te realiseren. Daarbij zijn meteen allerlei aanvullende vragen beantwoord waar we mee zaten, bijvoorbeeld rond medezeggenschap.”
“Een opdrachtnemer moet over een bepaalde sensitiviteit beschikken om de aangereikte ruimte ook echt te kunnen benutten voor het goede gesprek. Robbin en Ekon slagen er steevast in om de essentie boven water krijgen. Hun onderlinge synergie speelt daarbij zeker een rol. Wat ik waardeer is dat ze vervolgens niet in de valkuil stappen om ‘college te gaan geven’. Eén keer hebben ze aan ons hun zienswijze gepresenteerd, daarna was er ruimschoots spreektijd voor sleutelfiguren in de organisatie. Dat is wat ik versta onder ‘anders kijken’ en ‘beter luisteren’. Het leidt tot aanbevelingen die in de organisatie worden herkend. En dus tot betere beslissingen.”

“Eén keer hebben ze aan ons hun zienswijze gepresenteerd, daarna was er ruimschoots spreektijd voor sleutelfiguren in de organisatie. Dat is wat ik versta onder ‘anders kijken’ en ‘beter luisteren’.”

Het resultaat
“Het eindrapport heet: ‘Het huis staat, tijd om te gaan wonen’ en dat vat de boodschap wat mij betreft goed samen. Wij weten nu dat onze organisatie toekomstproof is, dat onze drie managementlagen toereikend zijn en dat het goed is dat Resonans ook na mijn pensionering in voorjaar 2021 doorgaat met twee bestuurders. Nu we die helderheid hebben, kunnen we verder met werving en selectie. Een ander advies dat in de organisatie herkend werd, is dat ons bestuursbureau zelf op zoek moet naar manieren om de sectordirecteuren en teamleiders te versterken. Anders blijft het bestuursbureau boven de organisatie zweven.
Het belangrijkste is misschien wel dat Robbin en Ekon ons interactiebewustzijn hebben vergroot. We hebben meer oog gekregen voor de manier waarom we met elkaar omgaan. Als we roepen dat Resonans maximale zelfstandigheid voor medewerkers nastreeft, is dat dan ook zichtbaar in ons gedrag? Bieden we mensen de ruimte? Spreken we ze op die zelfstandigheid aan? Onze rollen zijn scherpgesteld en dat is winst.
Terugkijkend ben ik bevestigd in mijn overtuiging dat je bij het realiseren van het potentieel van een organisatie altijd uitkomt op cultuur. Je raakt snel verzeild in discussies over harken of organisatie-ontwerpen, die hooguit een ondersteunende rol hebben. Waar het om gaat, is of je voldoende investeert in gemeenschappelijk gedachtegoed, of je DNA resoneert in de cultuur. Want daarmee kom je bij de bedoeling van je organisatie.”

Pim Spijker sluit zich aan bij BdB

Met Pim Spijker krijgt Bureau de Bedoeling er een ervaren onderwijsadviseur en interimdirecteur en -bestuurder bij. De passie van Pim ligt bij kinderen en jongeren die extra ondersteuning nodig hebben. Zijn loopbaan staat in het teken van passend en gespecialiseerd onderwijs. Begonnen als leerkracht, werd hij achtereenvolgens teamleider, directeur, bovenschools directeur en bestuurder. Het gaf hem oog voor het primaire proces én het strategisch organisatiebelang. Al die ervaring zet hij nu in voor een bredere doelgroep, steeds met de behoeften van kinderen en leerkrachten als vertrekpunt: “Ik zie het onderwijs graag anders. Inclusiever, met meer gelijkheid en kansen voor iedereen. Mijn rol is om mensen te laten kijken door een andere bril. Samen komen we tot inzichten in kansen en belemmeringen, en tot een frisse kijk op goed onderwijs. Samen en geïntegreerd waar het kan. Apart en gespecialiseerd waar nodig.”

Persoonlijk kennismaken met Pim?
Mail naar pim@bureaudebedoeling.nl of bel 06-44 28 28 47.

Dit is de Bedoeling van Pim.

Een commando, een imam en een abt

Leiderschapsdriedaagse NUOVO Scholengroep

Het vraagstuk

CvB-voorzitter Leon de Wit: “Door een fusie kreeg ons MT er begin vorig schooljaar een bestuurder en drie schoolleiders bij. Daarnaast traden nóg twee nieuwe schoolleiders aan. Ons ‘oude’ MT ontleende veel kracht aan een studiereis naar Zuid-Afrika waar we – aan de hand van de filosofie van Ubuntu – samen ons leiderschap hadden verkend. Maar daar konden we niet meer aan blijven refereren. Om in het nieuwe MT een vergelijkbare verbinding te krijgen, hadden we een nieuwe, gezamenlijke ervaring nodig.

Bij een bestuur van onze omvang (14 scholen, red.) speelt de vraag naar autonomie een grote rol. Als MT-leden moet je elkaar waarderen en respecteren. Het werkt niet als je bij elke vraag weer moet aftasten waar iedereen staat.

Met het oog op de draagkracht wilde ik dat niet zelf organiseren. Ik heb een bestuurdersbelang, dan kunnen proces en inhoud door elkaar gaan lopen. Externen kunnen goed op de proceskant blijven. Dan kunnen we samen werken aan dezelfde vragen en ons allemaal even kwetsbaar opstellen.”

 

 

De aanpak

“We vroegen twee adviseurs met wie we goede ervaringen hadden: Robbin vanuit BdB en Saskia Tjepkema van Kessels en Smit. Zij hebben samen met ons het programma vormgegeven. Vanuit NUOVO dachten ook de HR-functionaris en enkele schoolleiders mee over het programma.

Het werd een tweetrapsraket (eerst één dag, toen een tweedaagse) waarin diverse typen leiderschap langskwamen. We spraken over leiderschap bij de Special Forces (met Erik van BdB), in de moskee (met Yassin van BdB) en in het klooster (met de abt).

Openbaar onderwijs is religievrij en dat is voor sommigen van ons een principiële keuze. Dat wij voor de tweedaagse het klooster in gingen, zorgde voor een verrassende constellatie. We hebben uitvoerig met de abt gesproken. Wat leidinggeven daar betekent, de opoffering die je jezelf moet getroosten, 365 dagen per jaar, de rest van je leven – wat dat betekent, voel je pas als je er bent en dat brengt toch wel een reflectie bij jezelf op gang.”

 

“Na afloop voelde ik: nu kunnen we de next step zetten als team. We weten waarvoor we het doen, we weten wat we aan elkaar hebben en dat we op elkaar kunnen terugvallen.”

 

Het resultaat

“In drie dagen tijd hebben we echt het nieuwe management van NUOVO gecreëerd. Na afloop voelde ik: nu kunnen we de next step zetten als team. We weten waarvoor we het doen, we weten wat we aan elkaar hebben en dat we op elkaar kunnen terugvallen. Natuurlijk hebben we sindsdien een coronacrisis doorgemaakt waarin we continu met dagelijkse zaken bezig waren en er weinig tijd was voor ontwikkelingsvraagstukken. Maar het is wel dankzij dit traject geweest dat we het leiderschap in die crisis goed hebben kunnen vormgeven. Het draagvlak zou anders nooit zo groot zijn geweest. En er komt spoedig een moment waarop we dit weer oppakken.

Terugkijkend heeft dit traject voor mij bevestigd hoe belangrijk het is om van te voren samen heel scherp je doelstellingen te formuleren. Robbin en Saskia hebben dit goed aangevoeld en zo hebben we samen uit dit leiderschapstraject gehaald wat erin zat.”