Tag Archief van: Café de Bedoeling

Inspiratie in Café de Bedoeling

(door Juliëtte Bouwman)

Cafe de Bedoeling, foto Austin DistelOp 15 mei woonde ik weer een ‘Café de Bedoeling’ bij – virtueel ditmaal. Ook in deze online wereld weten de deelnemers elkaar goed te vinden. Hoe bijzonder is het om je op je eigen plek verbonden te voelen met gelijkgestemden in het hele land! Ook vandaag laat ik me weer verrassen door de opzet en insteek van BdB. Ik kan me niet onttrekken aan het gevoel dat BdB steeds meer op stoom raakt, zijn vorm vindt, terwijl het nooit eenzelfde vorm is.

Bredere kijk

Met mijn entree val ik midden in de column van woordkunstenaar Harm Klifman. Ik heb nooit gedacht in verschillende werelden van taal, maar heb wel beeld bij zijn uitspraak dat ‘woorden figureren in netwerken met andere woorden’ en bij het nut dat het voor ons kan hebben om in situaties op zoek te gaan naar sleutelwoorden of dragende termen.

Perspectieven

Onder leiding van Robbert Braak laten we ons vervolgens inspireren door korte filmfragmenten. Ook ik raak gefascineerd: hoe spelen mensen het spel om iets te krijgen wat ze écht willen? Is daar iets mis mee als beide partijen krijgen wat ze willen? Maar kan ik dit? Ik laat me raken door de onbevangenheid van de overige deelnemers, die zich durven uitspreken. Ik voel de uitnodiging om daarbij aan te haken en merk dat de verschillende perspectieven voor mij allemaal ‘rijk’ zijn. Ik herken de basisgedachte van Deep Democracy: het delen maakt het van iedereen, als je elkaar maar hoort.

Inspiratie en energie

BdB is voor mij een soort vrijplaats waar ik gestimuleerd word mijn gedachten de vrije loop te laten, anderen te horen en mezelf uit te spreken; zijn wie je bent omdat de gezamenlijkheid de ont-moeting is met een hart voor onderwijs waar onze kinderen écht tot hun recht komen. Dat begint bij mensen zoals deze groep, die écht durft anders te denken en te doen. Vanuit deze inspiratie heb ik deze week definitief besloten om mij de komende jaren juist hiervoor in te zetten. Daar hebben alle café-deelnemers aan bijgedragen, en niet in de laatste plaats BdB, dat deze ontmoetingen organiseert. Dank!

Taal onder spanning

In deze bijzondere tijden staan niet alleen wij onder spanning. Ook onze taal. Ons overkomen dingen die we niet eerder meemaakten. Het is nieuw en dus staan we voor de keuze welke woorden we aan deze gebeurtenissen willen verbinden. Zelf spreken ze geen taal, dat is iets van ons. Wat doen wij in zo’n situatie? We grijpen naar metaforen. Want metaforen zijn nu eenmaal de meest eenvoudige manier om het nieuwe te benoemen en wel in termen van het bestaande.

Het corona-virus is een medisch-biologisch fenomeen van het ongewenste soort. Daarom wordt het bejegend als een vijandig fenomeen waartegen de strijd moet worden aangebonden tot het verslagen is. Die strijd geldt het virus zelf natuurlijk, maar ik zag Youtube-filmpjes van complotdenkers voor wie die strijd verder gaat. Voor hen is het een strijd van de overheid tegen zijn eigen burgers, als gevolg van corruptie op het niveau van de WHO door toedoen van grote farmaceutische bedrijven. Ik zag twee eminente grijsaards parmantig spreken over ‘de staat van beleg’ waarin Nederland door Rutte is gebracht. Stemmingmakerij.

Roadmap

We zitten nog in de fase van de intelligente lockdown – een aanduiding waar sommigen van gruwen maar die ik wel kan waarderen. ‘Intelligent’ als slimme variant van ‘slim’.

Op dit moment wordt er geleidelijk een roadmap ontvouwd naar, ja naar wat eigenlijk? Naar ‘perspectief’ wordt gezegd, maar welk perspectief? Terug naar normaal? Naar het nieuwe normaal?

Dat woord roadmap herinnert me aan de vredesbesprekingen tussen Israël en de Palestijnen en het document dat de Bush-regering opstelde, leidend tot de ondertekening daarvan op 4 juni 2003. Ook toen werd de metafoor van de routekaart gebruikt om vrede en herstel van het gewone leven mogelijk te maken, wat verder niet is gebeurd. Het is precies deze ‘breekbare vrede’ -stichtende connotatie van het woord roadmap die ook besloten ligt in de woordkeuze van ons kabinet.

Ladekast

Wat ik maar wil zeggen is dat taal ertoe doet. Dat het nauwkeurig komt welke woorden je kiest om iets nieuws te benoemen omdat je niet zo maar een greep in het lexicon van het Nederlands kunt doen, in onze taalvoorraad. Zo’n greep komt nauwkeurig, graaien is not done. Woordbetekenissen zijn geen geïsoleerde entiteiten. Woorden figureren in netwerken met andere woorden. Ze ontlenen hun kracht en betekenis aan dat netwerk.

Ik noemde het lexicon van het Nederlands, onze taalvoorraad. Ik kijk daar wel eens naar als naar een kolossale ladekast. In deze kast zijn de woorden niet op alfabet geordend van A tot Z zoals in het woordenboek, maar op hun onderlinge samenhang. Woorden uit het medische domein zitten samen in een laatje, net als de woorden in het pedagogisch domein; de woorden in zo’n laatje verwijzen naar elkaar. Woorden in het openbaar bestuur, bedrijfskundige termen – ze hebben allemaal eigen laatjes.

Juist door deze clusteringen van betekenissen is het belangrijk om in nieuwe situaties alert te zijn op het gebruik van woorden, beelden of metaforen. Voor je het weet krijg je de complete inhoud van een laatje over je heen. Is dat erg? Het is in elk geval opletten geblazen. Want achter de afzonderlijke woordbetekenissen en achter de relaties in het netwerk van die betekenissen gaan waarden en wilsuitspraken schuil over hoe je de wereld wilt ordenen, over hoe je de samenleving wilt inrichten, over wie er aan touwtjes mag trekken en wie niet.

Sferen

De eerste denker des vaderlands, Rene Gude was alert op die verschillende laatjes. Hij noemde ze alleen anders. Hij zei: je hebt vier verschillende sferen waarin je als mens actief bent:

  • je eigen prive wereld van je familie en vrienden;
  • de wereld van je werk, de private wereld, de wereld van het contract, de financiële wereld;
  • de wereld van de publieke ruimte waarin je overlegt, afstemt, dingen doet, denk aan stations, bibliotheken, de straat.
  • de politiek wereld, die van het debat en van politieke keuzes.

Interessant is nu dat de taal van het private, die van het contract de drie andere werelden is binnengedrongen. De wereld van de vrije markt heeft de andere sferen gekoloniseerd.

Privaat en publiek

Ik herinner me nog goed de kerstlezing van Zuidas-predikant Ruben van Zwieten voor B&T. Van Zwieten maakte ook dit soort onderscheidingen. Hij noemde als voorbeeld een yup die de vraag waarom hij juist deze vrouw als verloofde had gekozen, beantwoordde met een serie dots uit een PPT. Die yup gebruikte de taal van het private domein in de wereld van het privé. Die yup had ook, stralend van verliefdheid, kunnen zeggen (met dank aan Michel de Montaigne) ‘omdat zij het was, omdat ik het was’.

Vanwege dezelfde grensoverschrijding van het private in het privé, is het bedenkelijk om te spreken over ‘investeren’ in de relatie met je partner. Geef je daarmee niet impliciet aan dat je er meer uit wilt halen dan je zelf bereid bent er in te stoppen? Een investering moet wat opleveren, nietwaar? De boekhouding van je relatie.

De opmars van het New Public Management in het openbaar bestuur bracht een vergelijkbare overschrijding van de grens tussen privaat en publiek. Ik ben niet langer een burger die in het gemeentehuis een paspoort komt halen bij Burgerzaken. Ik ben een klant geworden die in het stadskantoor een product komt kopen in de gemeentewinkel. Brrr.

Wat ik maar wil zeggen is dat taal ertoe doet. Daar werd ik deze week nog eens op geattendeerd toen ik het net verschenen boek Taalkracht las waarin auteurs als Paul Verhaeghe en Christien Brinkgreve analyses van veranderende woordbetekenissen geven. Interessant is het verhaal van Eric Koenen die vier soorten veranderingen in organisaties onderscheidt, het Cynefin Frame, onder de interventionisten onder jullie vast bekend (een indeling in simpele, ingewikkelde, complexe en chaotische veranderingen). Interessant is de link naar de taal in die vier situaties. Die vergen namelijk elk een eigen managementtaal, een specifiek idioom.

Mee-betekenissen

Wat leert ons dit alles binnen de context van De Bedoeling? Ik denk aan het volgende.

Voor de complexe problemen waar we doorgaans aan werken, is het nodig analyses te maken van sleutelwoorden in vertogen, van dragende termen in een verhaal. Als we die op het spoor zijn, zou het moeten lukken om het laatje van samenhangende woorden verder te vullen. Vervolgens kunnen we het gesprek voeren over de vraag of we dat laatje wel geschikt vinden voor de zaken die erdoor worden benoemd. Is de taal van de private wereld wel geschikt voor een semi-publiek domein als het onderwijs? Neen dus, denk maar aan het woord ‘excellentie’, door Tommy Wieringa vorig weekend in NRC nog een ‘fopneus’ genoemd, ‘afkomstig uit een economisch model dat vervulling belooft maar in werkelijkheid schaarste produceert’. Ik refereer ook aan discussies op Twitter over de vraag of leerlingen nu wel of geen ‘achterstanden’ hebben opgelopen. Achter dat woord ‘achterstand’ zit een wereld van mee-betekenissen.

Zelf ben ik me, in vervolg op Cicero leest Covey, gaan toeleggen op het verzamelen van persuasieve sleutelwoorden in vertogen van goeroes, adviseurs en consultants (en in hun spoor managers). Het gaat dan om woorden als: echt, eigenlijk, inspiratie, co-creëren, verbinden, tegenspraak, omarmen, ooit, kwetsbaar.

Verzoek

Mijn hypothese is dat door het semantisch onderzoeken en filosofisch doordenken van deze woorden en door het clusteren van die woorden in groepen en die groepen onder te brengen in laatjes, het mogelijk wordt om iets te zeggen over de achterliggende normatieve waarden en wilsuitspraken.

Ik kom tot een afsluiting. Het genre van de gesproken column vereist nu een twist of een licht ironische referentie naar het begin van het verhaal zodat de cirkel rond is. Ik doe iets anders. Ik sluit af met een vraag aan jullie, een verzoek. Doe me een plezier en mail me, als je in je werk persuasieve sleutelwoorden tegenkomt in vertogen van goeroes, adviseurs en leidinggevenden en misschien zelfs in je eigen vocabulaire.

Ik laat me graag verrassen, ook als dat een dubieuze ervaring oplevert.

Even iets anders…

Een paar dingen die we je op de valreep voor Pasen niet willen onthouden.

Een nieuw gezicht bij BdB

Op 1 april is Harm Klifman toegetreden tot het team van Bureau de Bedoeling. Harm is geen onbekende in het onderwijs. Jarenlang trad hij op als adviseur in governance-vraagstukken en kwaliteitszorg. Die expertises heeft hij inmiddels achter zich gelaten om terug te keren naar zijn ‘roots’: Nederlandse taalkunde en (taal)filosofie.  Zijn eind vorig jaar verschenen boek Cicero leest Covey. Retorica in populaire managementboeken stond op de longlist voor Managementboek van het Jaar 2020. Harm geeft onder meer lezingen en workshops over ‘taal in management’.

Persoonlijk kennismaken met Harm?
Mail naar harm@bureaudebedoeling.nl
 of bel 06 12 35 29 87. 
Dit is de bedoeling van Harm.

Een nieuw kantoor

Eveneens hebben we op 1 april onze intrek genomen op Groot Kantwijk, Bergseweg 28f in Vreeland. Centraal gelegen, goed bereikbaar en toch een oase van rust. Behalve een lekker ruim kantoor hebben we er de beschikking over kleine en grote ontmoetingsruimtes en zelfs overnachtingsmogelijkheden. Ideaal voor trainingen, leergangen en af en toe een BdB-café. We hopen je er snel te kunnen ontmoeten.

Een online leeromgeving

De nieuwe werkelijkheid waarin we leven, heeft ook bij ons diverse ontwikkelingen versneld. De wens om naast een fysieke ook een online leeromgeving te bieden, hadden we al langer. Nu is dat proces in een stroomversnelling gekomen. Onze online leeromgeving – bij gebrek aan beter voorlopig BdB Academy gedoopt – is bijna klaar voor gebruik. Binnenkort komen we met een demo waarin je de mogelijkheden kunt ervaren.

Een virtueel Café (op 15 mei)

En natuurlijk gaan we zelf ook meteen van die online leeromgeving gebruikmaken. Om precies te zijn op de middag van 15 mei, bij ons eerste virtuele Café de Bedoeling. Meedoen? Meld je aan via de chatbot op de homepage of mail naar info@bureaudebedoeling.nl.

Café de Bedoeling: wat ertoe doet, zonder dat er iets moet

(door Dea Mooij)

Met interesse heb ik de start van Bureau de Bedoeling gevolgd. Alleen al de naam maakt iets in me los. Een trigger tot even stilstaan, reflectie, dieper kijken: waartoe ook al weer? Doe ik dan het ‘goede’? Kan het ook anders?

Verschillen omarmen

Eens per twee maanden organiseert Bureau de Bedoeling een Café de Bedoeling. Afgelopen vrijdag kon ik daar zelf voor het eerst bij zijn. We hadden in de ochtend een gesprek over diversiteit onder leiding van Yassin en Naima en sloten de middag af met een gesprek over het lerarentekort dat in een eerder Café de Bedoeling al was opgestart. Het meest waardevolle vond ik het inzicht dat standaardisatie in ons denken het bedenken van lokale oplossingen in de weg zit. Dat geldt ook voor het gebruiken van woorden als ‘maatwerk’, ‘gepersonaliseerd leren’ en ‘anders organiseren’. Praten in dat soort algemeenheden helpt niet bij het bedenken van maatwerk-oplossingen. Onze uitdaging: het écht omarmen van verschillen.

Kijkje in de bajes

Café de Bedoeling was deze keer georganiseerd in A Beautiful Mess. Locatie: de wasserij van de oude Bijlmerbajes. A Beautiful Mess is een initiatief van Refugee Company. Mensen met een vluchtelingenachtergrond werken er een half jaar en worden daarna op weg geholpen naar een opleiding of baan.
Terwijl ik tussendoor even zit te werken – want dat kan ook gewoon – krijgt de rest van de groep een rondleiding in de oude Bijlmerbajes door een van de oude cipiers. De groep komt koud, maar enthousiast terug. Met een inkijk in een omgeving die je anders niet krijgt. Echt een wereld op zich, waarin verrassend genoeg de logistiek – de uitdaging van het zonder gedoe verplaatsen van de gedetineerden – een enorme rol speelt.

Een plek van ont-moeten

Wat Café de Bedoeling is, weet ik nog niet precies. Ik ben blij dat ik ben gegaan. Waarom? Omdat het ging over de dingen die ik in mijn professionele leven belangrijk vind. Met mensen die ook tijd willen nemen voor een onderzoekend gesprek. Zónder dat het meteen iets moest opleveren; geen focus op te maken plannen, vervolgafspraken en te formuleren acties. Het is voor mij een plek van ontmoeten. Ook in de diepere betekenis van dat woord: ‘ont-moeten’…

Ook een keer meedoen aan Café de Bedoeling? Kijk hier voor de data en schrijf je in via de chatbot op onze homepage.

Lerarentekort: plan B!

“Onder de werktitel ‘plan B’ halen we in ons netwerk goede voorbeelden op die ons op het spoor zetten van patronen die werken”, zegt Mirjam Nuijten.  Samen met andere deelnemers aan Café de Bedoeling kijkt zij de komende maanden door een andere bril naar het lerarentekort. Het uitgangspunt: Wat is ervoor nodig om met de mensen die we nú hebben, goed onderwijs te maken? In dit kader stak Mirjam onder meer haar licht op in Amsterdam: “Bij Leraar, een kleurrijk beroep werken schoolbesturen, kennisinstellingen en de gemeente samen om te zorgen dat leraren plezier en uitdaging houden in hun werk.”

Plan B
De kern van plan B is dat we denken dat we verder komen als we het lerarentekort benaderen als een vernieuwingsvraagstuk. De eerste brainstorms stonden vooral in het teken van vragen stellen:

* Hoe spelen we leraren vrij zodat ze de ruimte krijgen om tot eigen oplossingen te komen?
* Wat zijn slimme manieren om te doen wat (voor leerlingen) nodig is én te voldoen aan de eisen van het systeem?
* Wat hebben leraren van bestuurders nodig? Waar zitten de vrijbuiters onder de bestuurders?
* Hoe krijgen we beter zicht op de ruimte binnen de wet, de regelruimte in het systeem?
* Hoe zit het met de onderwijstijd – gaan Nederlandse kinderen niet te veel uren naar school?
* Hoe groot moet de rol van de leraar eigenlijk zijn? Als het leerklimaat veilig is, kunnen dan ook specialisten van buiten de school lessen verzorgen?

De komende tijd gaan we in ons netwerk nog meer goede voorbeelden ophalen. Heb je zo’n voorbeeld? Wil je meedenken? Mail naar info@bureaudebedoeling .

Café de Bedoeling: ontmoeting met denkkracht

(door Erik Wegewijs)

Een scrumcoach speelt op de piano terwijl de filosoof over zijn schouder meekijkt. De interim-schooldirecteur die net klaar is met zijn project, bespreekt de laatste ontwikkelingen omtrent het lerarentekort met een communicatieadviseur. Ergens in de hoek zijn ook nog diverse mensen aan het werk. Opengeklapte laptop, koffie, telefoon. Ik loop even de ruimte uit en zoek Robbin. Ook hij is nog even druk met het afronden van een mail. “Kijk eens achter je, Robbin; dat wat daar nu gebeurt, in die ruimte hiernaast, dat is nu precies wat ‘de Bedoeling’ is.”.

Op vrijdag 13 december vond in Eemnes voor de tweede keer Café de Bedoeling plaats. Een niet geregisseerde samenkomst van mensen die met elkaar van gedachten wisselen over anders kijken naar maatschappelijke problematiek, met een (lichte) focus op onderwijs. Mensen die met elkaar onderzoeken wat ze van elkaar kunnen leren. Ditmaal brachten Annemieke Mintjes en Astrid van de Kerkhof de werkwijze ‘agile scrum’ op energieke wijze onder de aandacht en legden ze uit wat de toepassingen en voordelen van deze methodiek in het onderwijs kunnen zijn. Sneller overgaan tot het georganiseerd doen van de juiste dingen op het juiste moment op de juiste manier, in plaats van het blijven hangen in de beschouwende fase waarin vooral veel gepraat wordt, was slechts één van de vele conclusies uit hun workshop.

Een vormeloze bijeenkomst zonder pretenties, die op organische wijze werd wat het op die vrijdag blijkbaar moest zijn. Volledig vrijwillig ingezette denkkracht ten behoeve van elkaar en met het oog op diverse thema’s, door een diversiteit aan bevlogen professionals die nieuwsgierigheid hoog in hun vaandel hebben staan. Als dat de bedoeling was en blijft, kijk ik nu al uit naar de volgende editie.

Ook een keer meedoen aan Café de Bedoeling? Meld je aan via de chatbot op onze homepage.

Voor in de agenda: Café de Bedoeling 2020

Ongeveer eens per twee maanden organiseren we Café de Bedoeling: een inspirerende ontmoeting van professionals waar jij zelf mede het gesprek bepaalt. In de eerste helft van 2020 is Café de Bedoeling op 15 mei (in onze nieuwe online omgeving!) of 19 juni. Exacte tijden en locaties volgen.
Ook een keer meedoen? Meld je aan via de chatbot op de homepage.

Een dag in Café De Bedoeling

(door Harm Klifman)

Wat een relaxte vrijdag was dat, daar op 15 november in Eemnes bij Café De Bedoeling! Lekker voor mezelf kunnen werken met een prima cappuccino erbij. Een inspirerende brainstorm over de marketing van mijn boek Cicero leest Covey (‘samen kennis produceren’). Een spontane discussie over de actuele kwestie of er wel een lerarentekort is – een gesprek dat om een vervolg vraagt, waarin het vast zal gaan over het dilemma ‘sleutelen in de marge versus het systeem moet om’. Een smakelijke lunch gevolgd door een boeiende presentatie van een promotieonderzoek over communicatie. En bovenal: een ontmoeting met aardige mensen en voor mij nieuwe gezichten. De ongedwongen sfeer (niets hoeft, alles mag) maken Café De Bedoeling tot een verfrissend concept dat uitstijgt boven een hele dag achter je laptop bij de zoveelste koffieketen.

Ook een keer meedoen aan Café De Bedoeling? Meld je aan op de website.